Oorsprong van het begrip
In zijn dialoog Alcibiades (ca. 390 v.Chr.) gebruikt Plato de uitdrukking ta esô, wat "de innerlijke dingen" betekent, en in zijn dialoog Theaetetus (ca.360 v.Chr.) schrijft hij over ta eksô in de betekenis van "de uiterlijke dingen". De eerste keer dat het begrip esôterikos opduikt is echter in Lucianus van Samosata's Βίων πρᾶσις (Veiling van levens) dat omstreeks 166 werd geschreven.Verschillende connotaties
Het begrip esoterie dekt vele ladingen en duidt zowel op individuele belevingen als mystieke stromingen en scholen uit het oosten en het westen die een of andere vorm van esoterische kennis en lering claimen. Wat vaak opduikt, is het optreden van mediërende elementen zoals symbolen of visioenen die de (verborgen) esoterische kennis toegankelijk zouden maken, en een of andere vorm van initiatie om tot de esoterische kring toegelaten te worden.Religieuze spiritualiteit en mysticisme onderscheiden zich soms van esoterie, doordat zij zich conformeren aan bestaande geloofs- en/of denkrichtingen, en zich daardoor veelal voornamelijk bezig houden met de praktische kant van individuele bewustzijnsontwikkeling. Van occultisme is sprake indien tevens een eigen bijbehorende theorie wordt nagestreefd. In het dagelijks spraakgebruik worden deze grenzen vaak niet zo strikt aangehouden, wat wel eens tot verwarring kan leiden.
Het woord esoterie is afkomstig van het Griekse εσωτερική en betekent 'het inwendige' of 'het verborgene'; dit in tegenstelling tot het begrip exoterie, dat 'het uitwendige' of 'het openbare' betekent. Esoterie houdt zich dus bezig met 'verborgen aspecten' van de werkelijkheid, waarmee wordt bedoeld: de niet (zintuiglijk) waarneembare aspecten, het wezen van de dingen. Zulke 'verborgen aspecten' bevinden zich volgens aanhangers buiten het terrein van de moderne natuurwetenschappen, die alleen fysiek/materialistisch geöriënteerd zijn, en vormen daarmee volgens de meeste esoterische stromingen geen tegenspraak, doch veeleer een aanvulling tot een grotere waarheid. Recente standpunten uit de kwantumfysica spreken dit echter tegen (Zie de film What the Bleep Do We Know!?), de causaliteit van de werkelijkheid hoeft niet te worden ontkend. Van de meeste godsdiensten kan gesteld worden dat zij deels esoterisch van aard zijn, maar met esoterie op zich nog geen tegenspraak hoeven te vormen. Binnen veel religies komen dan ook esoterische stromingen voor (zoals het joods mysticisme (kaballa), het Soefisme en het Gnosticisme en de Christelijke Mystiek of de contemplatie).
Omdat alle esoterische stromingen een eigen terminologie hanteren, waarbij kernbegrippen veelal niet ontleend zijn aan het normale bewustzijn en de dagelijkse woordenschat, worden de "hogere waarheden" van oudsher in symbolentaal overgedragen. In vele culturen bestonden er (en bestaan er hier en daar nog) mysteriescholen die deze symboliek onderwezen en bestudeerden, en deze kennis strikt binnensmuurs hielden. Tegenwoordig kan men door de ontsluiting van vele documenten zonder veel moeite aan sleutels komen om deze symboliek te doorgronden, al zal men zich wel dienen te kunnen verplaatsen in het desbetreffende gedachtegoed (het gaat namelijk, zo zeggen esoterici, niet slechts om het denken over andere dingen, maar om een andere manier van denken over de dingen). Aanhangers van het materialisme wijzen elke vorm esoterie daarom per definitie af.
De meerduidige manier van het uitdrukken en vatten van 'kennis' in symbolieken en beelden, in plaats van in een eenduidiger taal, is de oorzaak van veel miscommunicatie tussen mensen die redeneren vanuit verschillende (ex- en/of esoterische) standpunten, ook tussen degenen die open staan voor verschillende vormen van esoterie onderling. Een andere grote bron van wederzijds onbegrip is het gegeven dat de opgedane 'esoterische kennis' berust op persoonlijke ervaring en inzichten, deze zijn niet op dezelfde wijze overdraagbaar als 'exoterische kennis'. Volgens exoterici bestaan daarom esoterische inzichten enkel in de beleving en fantasie van esoterici, volgens esoterici daarentegen bestaan er aspecten van de werkelijkheid die zich onttrekken aan het dagelijkse bewustzijn.
Esoterische (of mystieke) scholen of stromingen
- Antroposofie
- Druïden
- Esoterisch boeddhisme
- Gnosticisme
- Golden Dawn
- Hermetische Kabbala
- Hermetisme
- Kabbala
- Mysteriecultus
- New Age
- Reiki
- Rozenkruisers
- Satanisme
- Scientology
- Soefisme
- Taoïsme
- Theosofie
- Vrijmetselarij
- Wicca
- Yoga
Geen opmerkingen:
Een reactie posten